Işık Kirliliğinden Etkilenen Canlılar

Işık kirliliğinden etkilenen canlılar adlı içeriğimizde sizlere ışık kirliliği nedir ve ışık kirliliğinin nedenlerinden bahsedeceğiz. Aynı zamanda ışık kirliliğine karşı alınabilecek önlemler hakkında da sizleri bilgilendireceğiz.

Işık Kirliliği Nedir?

Işık kirliliği günümüzün en büyük sorunlarından birisidir. Işık, canlıları rahatsız edecek derecede kullanıldığında ışık kirliliğine neden olur. Işığın yanlış miktarlarda ve yerde kullanılması ekonomik anlamda da kayba neden olur.

Işık insan hayatında önemli bir rol oynamaktadır. Çünkü insan algısının %95’i görme duyusuyla elde edilir. Işık kirliliği 4 grupta toplanır. Bunlar şu şekildedir:

• Işık taşması,
• Kamaştırıcı ışık,
• Aşırı ölçüde ışık,
• Gökyüzü aydınlatmaları.

Aydınlatma açısından an doğru tek ışık Güneş’tir. Gündüz ve gece arasındaki denge güvenlik açısından oldukça önemlidir.

Işık Kirliliğinin Nedenleri

Işık kirliliğinin oluşmasında belli başlı nedenler bulunmaktadır. Işık kirliliği nedenlerine örnek olarak şunlar gösterilebilir:

• Çok renklı ve gerektiğinden fazla ışık kullanılan gösterilerin yapılması,
• Güvenlik sağlamak amacıyla fazladan ışık kullanılması,
• Turistik ve ticari bölgelerde yapılan ışık oyunları,
• Oturduğunuz bölgeden dışarıya ışıkların yayılması,
• Park ve sokaklarda yapılan hatalı ışıklandırma çalışmaları.

Yukarıdaki maddeleri göz önünde bulundurulursa ve bunları önlemeye yönelik eylemlerde bulunulursa ışık kirliliği seviyesinde ciddi bir azalma görülecektir.

Işık Kirliliğinden Etkilenen Canlılar

Işık kirliliğinden etkilenen canlılar gün geçtikçe artmaya devam etmektedir. İnsanlar da ışık kirliliğinden en çok hangi canlılar etkilenir konusunda araştırmalar yapmaktadır. Gelin birlikte ışık kirliliğinin etkilediği canlılara göz atalım:

Böcekler: Aşırı ışığı seven böcekler var olduğu gibi ışığa hiç alışkın olmayan ve ışıksız ortamlarda yaşayan böcekler de vardır. Ormanların ve tarlaların gereksiz ışıklandırılması sonucunda bazı yararlı böcekler yok olur. Bu yok olma sonununda da gereksiz üreme meydana gelebilir. Böcekler ışık kirliliğinden etkilenen canlılar arasında yüksek sıralarda yer almaktadır.

Memeli ve Sürüngenler: Geceleri aktif olarak hareket eden hayvanları gece aydınlatmaları büyük ölçüde etkiler. Caretta caretta yavruları sahil ışıklarından etkilendikleri için denize ulaşmakta zorlanırlar.

Kuşlar: Göç eden kuşlar gökdelen ve deniz fenerinin ışıklarını gördüklerinde bunların etraflarında dönmeye başlarlar. Yorulup yere çakıldıkları da olur, binaya çarpıp öldükleri de görülür. Hatta kayıtlara geçen bir örnek olarak şu gösterilebilir. 1954 Ekim’inde 50.000 kuş Water Robins Havalimanında bu şekilde hayatını kaybetmiştir.

Okumaya Değer: Saksağan Kuşu

Balıklar: Aşırı ışıktan etkilenen balıkların hareketlerinde fazlalaşma meydana gelmektedir. Elde ettikleri enerjileri büyüme yerine hareketlilik için kullanırlar. Özellikle de Alabalıkların yumurta kalitesi ve yumurtlama süreci değişim göstermektedir.

Bitkiler: Bitkiler konusunda hem çiçeklenme hem de büyüme döneminde ışık oldukça önemlidir. Ayrıca ışık aldığı süre, alınan açı ve miktarı da büyük fark yaratır. Yalnızca fotosentez odaklı da değil farklı gelişim düzenlerinde de bunun etkileri görülür. Aşırı ışık bitkilerin şekillerinin bozulmasına ve fizyolojik bozulmalara neden olur. Işık kirliliğinden etkilenen canlılar arasında bitkiler de oldukça büyük etki görmektedir.

Kümes hayvanları ve zirai ürünler: Yapay ışıklandırmalar ıspanak ve pirinç gibi ürünlerde fizyolojik bozulmalara neden olur. Kümes hayvanları üzerinde ise aşırı ışık tüy yolma ve kanibalizm ile sonuçlanabilir. Aynı zamanda insanlarda olduğu gibi kansere de yol açabilir.

İnsanlara etkisi: Gece ışıklandırmalarını fazla yapmak uykusuzluğa sebep olmaktadır. Eğer uyurken ışığa maruz kalırsanız, vücudunuzda melatonin hormonu salgılanmaz. Bunun sonucunda da kadınlarda östrojen hormonu salgılanmadığı için meme kanseri görülme olasılığı artar. Işık olarak aydınlık ortamlarda uyumaya çalışmak da miyopluğa sebebiyet verir.

Yayalara etkisi: Düzensiz ve plansız yerleştirilen yol lambaları yayaların gözlerini kamaştırır ve çeşitli kazaların oluşmasına öncülük eder.

Lojistik sektörüne etkisi: Orta refüjlerde ışık kesici olmadığını düşünürsek, sabah, akşam güneşi ve gece far ışığı sürücüleri kötü etkilemektedir.

Astronomiye olan etkisi: Işık kirliliğinden dolayı gökyüzünde oluşan bulanıklıklar yüzünden doğru gözlemler yapılamaz..

Işık Kirliliğine Alınacak Önlemler

Işık kirliliğini önlemek için alabileceğiniz belirli önlemler bulunmaktadır. Bu önlemlere örnek olarak şunlar gösterilebilir:

Yasal önlemler: Işıklandırma ile ilgili bir yönetmelik hazırlanmalıdır. Lambaların teknik özellikleri, konumu ve tesisat durumuna göre hareket edilmelidir. Özellikle de rasathaneler ve doğal alanlar ışık kirliliğinden korunmaya başlanmalıdır.

Eğitim önlemleri: Okullarda öğrenciler ve veliler bilinçlendirilmelidir.

Planlama önlemleri: Şehir alanları kurulmadan önce alınması gereken önlemlerdir. Işıklandırmanın verimli ve sağlıklı olması gerekir. Aynı zamanda çevreye zarar da vermemelidir. Uluslararası standartları takip etmek burada oldukça doğru olacaktır.

Teknik önlemleri: Bina dış cephelerinde ışık yansıtmayan malzemeler kullanılmalıdır. Her tarafa ışık saçan lambalar yerine asıl aydınlatılmak istenilen alanı ışıklarından armatürler tercih edilmelidir. Güvenlik ve aşırı aydınlatmayı engellemek için sensörlü sistemleri tercih edebilirsiniz. Reklam aydınlatmaları yukarıdan aşağıya doğru gelmelidir. Ayrıca vitrinlerin ışıkları gece yarısı geçtikten sonra kapatılmalıdır. Sodyum buharlı lambaları hem enerji verimliliği hem de güneş ışından dolayı tercih edebilirsiniz.

Biyolojik önlemler: Işık yansımalarının fazla olduğu bölgelere bitkilendirme yapılarak ışık sorununun önüne geçebilirsiniz. Şehir içi yollarda da orta refüj ağaçlandırılmalı ve far parlamaları azaltılmalıdır.

Sonuç

Işık kirliliğinden etkilenen canlılar adlı içeriğimizde sizlere konu hakkında detaylı bilgiler verdik. Aynı zamanda da ışık kirliliği zararları kısaca açıkladık.